با آغاز دور جدیدی از مذاکرات هسته‌ای میان ایالات متحده و ایران، این بار با امکان برگزاری گفت‌وگوی مستقیم، جایگاه بنیامین نتانیاهو بیش از هر زمان دیگری به حاشیه رانده شده است. نخست‌وزیر اسرائیل، که همواره با قدرت خود را در مرکز تلاش‌ها برای مقابله با برنامه هسته‌ای ایران معرفی می‌کرد، اکنون صرفاً یک تماشاگر است — بازیکنی فرعی در نمایش پیچیده‌ای که دونالد ترامپ صحنه‌گردان اصلی آن است.
برای سال‌ها، نتانیاهو چهره بین‌المللی اصلی در مخالفت با هرگونه توافق با ایران بوده است. از سخنرانی‌های پرشور در مجمع عمومی سازمان ملل گرفته تا حملات سایبری و خرابکاری‌های هدفمند، او همواره تلاش کرده بود روایت خود را در جهان غالب کند: ایران با یک سلاح هسته‌ای، تهدیدی وجودی برای اسرائیل و ثبات جهانی است. اما اکنون، در حالی‌که ترامپ مسیر دیپلماسی را باز کرده و مذاکرات با تهران را از سر گرفته، نتانیاهو دیگر آن نفوذ گذشته را ندارد — نه در واشنگتن، و نه حتی در فضای رسانه‌ای.
پشت درهای بسته، مقامات اسرائیلی تلاش کرده‌اند تأثیرگذاری خود را حفظ کنند. منابع نزدیک به دفتر نخست‌وزیری می‌گویند نتانیاهو در دیدار اخیرش با ترامپ در کاخ سفید سعی کرد او را از برگزاری گفت‌وگوهای مستقیم با تهران منصرف کند. اما نه‌تنها موفق نشد، بلکه ترامپ در همان دیدار علناً اعلام کرد مذاکرات سطح بالا آغاز خواهند شد — و بلافاصله موضع خود را در برابر چین و سایر بازیگران جهانی هم با صراحتی بی‌سابقه اعلام کرد.
برای تحلیل‌گران اسرائیلی، این نشانه‌ای روشن از کاهش وزن سیاسی نخست‌وزیر در مناسبات بین‌المللی است. یکی از مشاوران پیشین امنیت ملی اسرائیل در گفت‌وگو با هاآرتص گفت: «نتانیاهو دیگر آن برگ برنده‌ی راهبردی در سیاست آمریکا نیست. او زمانی بازیگری اصلی در طراحی سیاست‌های خاورمیانه‌ای کاخ سفید بود. اما اکنون، بیشتر به یک ناظر بدل شده — کسی که نه حرفش تعیین‌کننده است، نه حضورش محوری.»
در محافل سیاسی اسرائیل، برخی نگرانند که این روند به معنای عقب‌نشینی از استراتژی بازدارندگی در برابر ایران باشد. بسیاری از اعضای ائتلاف حاکم در کنست احساس می‌کنند که واشنگتن بدون درنظرگرفتن حساسیت‌های امنیتی اسرائیل، در حال ترسیم نقشه راهی تازه است. در همین حال، تحلیل‌گران راست‌گرا معتقدند که ترامپ با ایجاد فضای مذاکره، عملاً به ایران فرصت داده تا از فشارها عبور کند و بدون واگذاری واقعی، به جامعه جهانی بازگردد.
اما در فضای عمومی، واکنش‌ها بیشتر آمیخته با سردرگمی و سکوت‌اند. نتانیاهو که سابقاً با هر تحرک کوچک ایران، موجی از هشدار و تهدید راه می‌انداخت، این‌بار نسبتاً آرام و بدون هیاهو ظاهر شده است. در دیدار مشترک با ترامپ، او بخش اعظم زمان را ساکت ماند؛ درست برخلاف عادت دیرینه‌اش در تسلط بر تریبون‌ها. رسانه‌های اسرائیلی این سکوت را نشانه‌ای از «کاهش قدرت مانور» و «پذیرش ناخواستهٔ واقعیت» تعبیر کرده‌اند.
از دید بسیاری در تل‌آویو، این وضعیت شباهت زیادی به روزهای پایانی دولت اوباما دارد؛ روزهایی که نتانیاهو با تمام توان علیه توافق برجام تلاش کرد، اما نهایتاً نتوانست مانع آن شود. تفاوت این‌بار اما در جایگاه ترامپ است — کسی که زمانی توافق ۲۰۱۵ را «بدترین قرارداد تاریخ» خوانده بود و حالا خود، همان مسیر را با لحن و بازی متفاوت دنبال می‌کند.
در این میان، ارتش اسرائیل و دستگاه اطلاعاتی نیز در وضعیت انتظار قرار دارند. با وجود برخی تحرکات نظامی محدود در مرزهای شمالی و ادامهٔ درگیری با نیروهای نیابتی ایران، هنوز نشانه‌ای از اقدام فوری نظامی دیده نمی‌شود. تحلیل‌گران معتقدند اسرائیل در حال حاضر تمایلی به آغاز درگیری گسترده ندارد، چرا که مایل نیست در بحبوحه مذاکرات، به‌عنوان عامل برهم‌زنندهٔ روند صلح جلوه کند.
با این حال، همه چیز بسته به این است که در سه ماه آینده چه نتیجه‌ای از این مذاکرات حاصل خواهد شد. اگر توافقی به‌دست آید که منافع امنیتی اسرائیل را نادیده بگیرد، بعید نیست نتانیاهو دوباره فعال شود — اما این بار از جایگاهی پایین‌تر و شاید بدون همراهی بین‌المللی پیشین.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
